Oedeemtherapie

Oedeem is een abnormale ophoping van vocht in het lichaam. Dit kan zijn doordat de afvoer van lymfevocht beperkt is, of doordat er teveel aanbod van lymfevocht is. Hierdoor vind er zwelling plaats in bijvoorbeeld de ledematen of in de romp.

Primair lymfoedeem is een aangeboren aandoening, de lymfevaten zijn dan te smal, te breed of er zijn over het algeheel minder vaten. . Dit kan voorkomen bij de volgende aandoeningen:

• Hennekam syndroom
• Noonan syndroom
• Prader-Willi syndroom
• Proteus sundroom
• Syndroom van Turner
• Ziekte van Milroy

Secundair oedeem is later ontstaan en wordt opgesplits in vormen die veroorzaakt worden door beperkte afvoer van lymfevocht en een overschot aan lymfevocht

Enkele veel voorkomende vormen van secundair oedeem bij een beperkte afvoer van lymfevocht zijn:

• Oedeem na oncologische ingrepen (verwijderen van lymfeknopen)
• Oedeem na oncologische behandelingen zoals radiotherapie en/of chemotherapie

• Bij maligniteiten

Veel voorkomende vormen van secundair oedeem bij te veel aanbod van lymfevocht:

• Veneus oedeem (als vervolg van trombose, operatie van bloedvaten, zwangerschap of vaataandoeningen zoals spataderen)
• Traumatisch oedeem (na een ongeval, operatie of infectie)
• Algemeen oedeem (bij obesitas, orgaanfalen of hypo-proteïnemie)

Overige vormen van oedeem:

• Lipoedeem (lichaamsvormen zijn uit verhouding. Eigenlijk geen oedeem te noemen, echter  kunnen klachten wat verlicht worden met oedeemtherapie. Om deze aandoening op te lossen zal een ingreep noodzakelijk zijn)

De symptomen van oedeem kunnen variëren afhankelijk van de ernst en de locatie van de vochtophoping. Veelvoorkomende klachten zijn:

1. Zwelling: Het meest opvallende symptoom van oedeem is een zichtbare zwelling van het aangedane gebied, zoals de enkels, benen, handen of gezicht.
2. Gevoel van strakke huid: De huid over het gezwollen gebied kan strak aanvoelen en glanzend lijken.
3. Pijn of ongemak: In sommige gevallen kan de zwelling pijnlijk zijn of een zwaar gevoel geven in de aangedane ledematen.
4. Beperkingen in bewegingsvrijheid: De zwelling kan het moeilijk maken om een gewricht goed te bewegen, bijvoorbeeld in de enkels of knieën.
5. Veranderde huidskleur: De huid boven het oedeem kan rood, blauw of bleek worden, afhankelijk van de oorzaak van het oedeem.
6. Vorming van deukjes: Als er druk op het gezwollen gebied wordt uitgeoefend, kan er tijdelijk een deukje (pitting) achterblijven, vooral bij been-oedeem.
7. Vermoeidheid: Bij oedeem in de benen kan er een gevoel van vermoeidheid of onrust optreden doordat het lichaam moeite heeft om het extra vocht effectief te verwerken.
8. Gewichtstoename: Oedeem kan leiden tot een plotselinge toename van het lichaamsgewicht, vooral als er een aanzienlijke hoeveelheid vocht vastgehouden wordt.

Oedeem is een abnormale ophoping van vocht in het lichaam. Dit kan zijn doordat de afvoer van lymfevocht beperkt is, of doordat er teveel aanbod van lymfevocht is. Door compressietherapie wordt de afvoer van lymfevocht gestimuleerd, hierin wordt onderscheid gemaakt in zwachtelen met badages met veel of weinig elasticiteit, afhankelijk van de mate van activiteit van de patient.

Naast compressietherapie wordt er ook manuele lymfedrainage uitgevoerd, dit is een vorm van massage waarmee vocht verplaatst kan worden naar gebieden in het lichaam waar het lymfesysteem intact is. Afhankelijk van het soort oedeem wordt deze techniek heel oppervlakkig (op huidniveau) of juist diep (op weefselniveau) toegepast. Speciale taping technieken kunnen bijdragen aan het bevorden van lymfevocht op huidniveau.

Naast bovenstaande vormen van therapie, is het heel belangrijk om in beweging te komen middels oefentherapie. Bij het aanspannen van spieren, wordt zowel bloed als lymfevocht door het lichaam gepompt. Dit gebeurt doordat de aderen worden dichtgedrukt, waardoor het vocht naar boven wordt geduwd. Doordat de lymfevaten net zoals aderen klepjes hebben, kan het vocht niet meer terug naar beneden en wordt het richting het hart gestuurd.

Doordat oedeem nagenoeg altijd voort komt uit een onderliggend probleem, wordt hier ook aandacht aan besteed door middel van coaching. Er wordt samen gekeken naar hoe deze problemen opgelost kunnen worden, en wie er eventueel nog meer nodig zijn om daarbij te helpen.

Met behulp van compressietherapie, manuele lymfedrainage, eventuele taping, oefentherapie en coaching, kunnen de klachten in de acute fase verminderd of verholpen worden. Daarna zal in de onderhoudsfase gekeken worden of eventuele verdere compressiemiddelen ingezet moeten worden. Uw oedeemtherapeut zal ook eventuele andere zorgverleners betrekken indien dit noodzakelijk is, zodat de onderliggende oorzaak ook behandeld kan worden.

Oedeemtherapie zit voor personen tot 18 jaar in het basispakket van de zorgverzekering. Boven de 18 jaar is een aanvullende verzekering nodig om in aanmerking te komen voor een vergoeding. 

Neem voor meer informatie contact op met je zorgverzekeraar, of bel even met Fysiotherapie Leonardus. Wij kijken graag met je mee. 

Ook wanneer je niet verzekerd bent voor geriatrie fysiotherapie, kun je terecht bij een geriatriefysiotherapeut. In dit geval hanteren wij een praktijktarief. Klik hier voor meer informatie.